- Ahşap, doğanın sunduğu en eski, en estetik ve en sürdürülebilir yapı malzemelerinden biridir.
- Ağaç gövdelerinden elde edilen, canlı kökenli ve lifli yapısıyla hem doğal hem de yüksek performanslı bir malzemedir. Yapıdan mobilyaya, sanattan endüstriyel kullanıma kadar hayatın her alanında yer bulur.
- Ahşap; heterojen, anizotrop ve hücreli bir yapıya sahiptir. Bu özellikleri, ona doğal esneklik, dayanım ve ısı yalıtımı kazandırır. Hücre yapısını oluşturan başlıca maddeler selüloz, lignin ve hemiselülozdur. Lif yönünde yüksek mukavemet gösteren ahşap, çapraz yöne göre daha az dayanıklıdır; bu da kullanım alanında mühendislik hesaplarını önemli kılar.
- Ahşabın fiziksel ve mekanik özellikleri büyük ölçüde nem oranına bağlıdır. Yeni kesilmiş ağaçlarda %130’a kadar çıkabilen nem oranı, kullanım için ideal hale gelene kadar kontrollü bir şekilde düşürülmelidir. Fırın kurutma gibi işlemlerle %8’in altına indirilebilen nem oranı, ahşabın boyutsal stabilitesini artırır. Kuruma sırasında hacim kaybı (büzülme) yaşanabilir. Ancak doğru kurutulan ve korunmuş ahşap, hem dayanıklı hem de estetik bir malzeme haline gelir.
- Dünyada binlerce ağaç türü bulunsa da, yapı ve sanayi alanında kullanılan türler sınırlıdır. Özellikle çam, meşe, kayın, sedir, ceviz, kavak, köknar ve dişbudak gibi türler yoğun şekilde tercih edilir. Kullanım alanına göre yumuşak (softwood) veya sert (hardwood) ağaçlar seçilir. Mühendislik amaçlı kullanılan ahşabın büyük çoğunluğu kozalaklı (iğne yapraklı) ağaçlardan elde edilir. Bunlar, işlenebilirliği ve dayanımı ile öne çıkar.
- Ahşap, düşük ısı iletkenliği sayesinde mükemmel bir yalıtım malzemesidir. Bu özelliğiyle hem sıcaklık kontrolü hem de akustik düzenlemelerde avantaj sağlar. Ancak yangına karşı doğal direnci düşüktür. Özel işlemlerle (emprenye, kaplama, kimyasal katkılar) yangın dayanımı önemli ölçüde artırılabilir.
- Doğal haliyle bile bazı ağaç türleri (örneğin meşe, çam, kestane) mantar, böcek ve çürümeye karşı dirençlidir. Ancak dış ortamlarda uzun ömürlü kullanım için çeşitli koruyucu işlemler uygulanmalıdır. Tarihî yapılarda ve eski gemilerde görüldüğü gibi, doğru korunduğunda ahşap yüzyıllar boyunca ayakta kalabilir.
- Ahşap yalnızca kereste değildir. Günümüzde mekanik veya kimyasal işlemlerle birçok türev ürün elde edilmektedir: Mekanik işlenmiş ürünler; Tomruk, Kereste, Kontrplak (Plywood), OSB, MDF, Sunta, Glulam (Lamine Ahşap), Masif Panel’dir. Kimyasal işlenmiş ürünler ise Kağıt, Reçine, Suni İpek ve Selüloz Türevleri’dir.
- Ahşabın yoğunluğu, türüne ve nem oranına bağlı olarak 0.1 t/m³ ile 1.5 t/m³ arasında değişir. Örneğin: Kavak: ~0.35 t/m³, Çam: ~0.45 t/m³, Meşe: ~0.75 t/m³, Teak: ~0.85 t/m³’tür.
- Yoğunluk, hem dayanım hem de işlenebilirlik açısından belirleyici bir parametredir.
- Ahşabın içerisindeki su miktarı “nem oranı” olarak ifade edilir. Yeni kesilmiş ağaçlarda: %50 – %130, havadaki denge neminde (hava kurusu): %18 – %22, fırın kurusu (endüstriyel üretim için ideal): %8 – %12’dir. Tüm deneysel ve mühendislik hesaplamalarında, genellikle %12 nem oranı referans alınır.
- Ahşap düşük ısı iletkenliğine sahiptir: Bu da onu mükemmel bir yalıtım malzemesi yapar. Ahşabın kuru olması ve gözenekli yapısı, bu özelliği artırır.
- Ahşap yanıcı bir malzemedir fakat yanma hızı yavaştır. Ortalama kömürleşme hızı: 0.6 – 0.8 mm/dakika’dır. Ahşabın dışı kömürleşerek iç kısmı koruyabilir. Bu, ahşabın çelik yapılara göre bazı durumlarda yangına karşı daha kontrollü davranmasını sağlar.
- Ahşap, karbon tutucu özelliğiyle küresel ısınma ile mücadelede önemli bir aktördür. Yenilenebilir kaynaklardan üretilmesi, düşük enerjiyle işlenebilmesi ve doğaya zarar vermeden geri dönüştürülebilmesi sayesinde sürdürülebilir mimarinin temel yapı taşıdır. Düzenli ve bilinçli kesim, ormancılık politikalarına uygun üretim ve geri dönüşümle ahşap kullanımı çevreye zarar vermez; aksine karbon ayak izini azaltır.